Krok 1

Skompletowanie niezbędnych dokumentów.

Jakie dokumenty będą Ci potrzebne, aby przeprowadzić procedurę upadłości konsumenckiej?

Dokumenty dotyczące zadłużeń:

1. Umowy kredytowe
2. Umowy pożyczek pozabankowych
3. Wezwania do zapłaty
4. Wypowiedzenia umów
5. Nakazy zapłaty
6. Informacje o wszczęciu egzekucji komorniczych
7. Raport z Biura Informacji Kredytowej – www.bik.pl
8. Raport z Biura Informacji Gospodarczej Info Monitor – www.big.pl
9. Aktualna umowa o pracę, zlecenie, dzieło (jeśli pracujesz)
10. Dokumenty dotyczące dochodów z ostatnich 6 miesięcy – wpływy na rachunek bankowy, lub zaświadczenie z pracy o dochodach netto z ostatnich 6 miesięcy lub paski do wypłat w gotówce, jeśli dochody były z działalności gospodarczej to kopia książki przychodów i rozchodów narastająco
11. PIT za 2022 rok
12. Kopia dowodu osobistego
13. Umowa najmu mieszkania jeśli jest wynajmowane
14. Akt małżeństwa (jeśli jest zawarte), jeśli jest rozwód to orzeczenie rozwodu
15. Umowa rozdzielności majątkowej  ( jeśli jest zawarta)
16. Jeśli są dzieci małoletnie na utrzymaniu to akty urodzenia
17. Jeśli są nieruchomości to nr księgi wieczystej
18. Jeśli jest jakaś historia lekarska ( choroby, wypadki, długotrwałe leczenie, rehabilitacja itp.) – własna lub kogoś z rodziny – to dołączyć zaświadczenia lekarskie, badania, wypisy ze szpitala.

Krok 2

Wypełnienie formularza wniosku dłużnika o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej nie prowadzącej działalności gospodarczej.

Formularz wniosku można pobrać tutaj:  >>

W pierwszej rubryce należy podać nazwę, rodzaj, numer wydziału oraz adres sądu do którego kierujemy wniosek. 

Spis sądów właściwych dla miejsca zamieszkania znajdziesz tutaj: >>

W drugiej rubryce podajemy swoje dane, imię, nazwisko, adres, numer pesel, NIP (jeśli jest nadany).

Jeśli adres do doręczeń korespondencji jest inny niż miejsce zamieszkania to wpisujemy go w formularzu.

Jeśli posiadamy adres poczty elektronicznej, zaznaczamy to w rubryce 2.18 a w rubryce 2.19 wpisujemy ten adres.

Jeśli mamy przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika, który nas reprezentuje, wpisujemy jego dane w formularzu.

W trzeciej rubryce wskazujemy pole, że dłużnik wnosi o ogłoszenie swojej upadłości, jak również, kiedy podjęliśmy decyzję o możliwości zawarcia układu z wierzycielami, zaznaczamy tą opcję w formularzu w rubryce 3.2

W rubryce 4 wykazujesz swój majątek, który obecnie posiadasz. Jeśli są to nieruchomości to wpisujesz daną  nieruchomość w rubryce „Opis składnika majątku” podając w jakiej części jesteś jej właścicielem oraz numer księgi wieczystej. Podajesz również, czy i od kiedy widnieją w księdze wieczystej zabezpieczenia na danej nieruchomości, jej szacunkową wartość oraz adres.

W przypadku posiadania np. samochodu, wpisujesz jego markę i rocznik produkcji oraz w jakiej części jesteś jego właścicielem, czy widnieje na nim zabezpieczenie oraz gdzie pojazd się znajduje.

Jeśli nie posiadasz nieruchomości ani samochodu, w rubryki wykazu majątku wpisujesz przedmioty, które posiadasz, szacunkową ich wartość oraz wskazujesz, gdzie się znajdują. Wpisujesz np. telewizor, pralkę, lodówkę, sprzęt AGD, meble, komputer, ubrania, buty, pościel, ręczniki, itp. W przypadku wynajmowania mieszkania nie wpisujesz sprzętów, które należą do właściciela wynajmowanego mieszkania.

Jeśli masz jakieś środki pieniężne na rachunkach bankowych to wpisujesz je w formularzu – jednak jeśli składasz wniosek o upadłość konsumencką to zapewne nie posiadasz oszczędności.

Rubryka 5 to spis wierzycieli. Wpisujesz tutaj nazwy i adresy wierzycieli, wysokość kwoty do spłaty zaległego zobowiązania oraz termin jego wymagalności.

W rubryce 6 wymieniasz wierzytelności sporne, czyli takie, które Twoim zdaniem są bezzasadne lub nieprawdziwe. Należy przy tym jasno wskazać zakres, w którym kwestionujesz ich istnienie.

W rubryce 7 podajesz informacje o osiągniętych przychodach w okresie sześciu miesięcy przed dniem złożenia wniosku.

Rubryka 8 musi zawierać  informacje o kosztach poniesionych na utrzymanie dłużnika i osób pozostających na jego utrzymaniu w ostatnich sześciu miesiącach przed dniem złożenia wniosku. Tutaj wpisujesz koszty jakie Ty i Twoja rodzina ponosi w związku z utrzymaniem – np. opłaty za czynsz, prąd, gaz, śmieci, telewizja, telefon, internet, ubrania, buty, chemia gospodarcza, kosmetyki, leki, żywność, wizyty lekarskie, badania, przejazdy, utrzymanie dzieci, alimenty itp.

W rubryce 9 i 10 wpisujesz informacje o czynnościach prawnych dokonanych w ciągu ostatnich 12 miesięcy, jeśli miały one miejsce. Są to działania związane z nieruchomościami, akcjami lub udziałami w spółkach (sprzedaż, darowizna), oraz czynności prawne, których przedmiotem były ruchomości (np. samochód), wierzytelności lub inne prawa o wartości większej niż 10 000 zł.

Najważniejszą rubryką we wniosku jest rubryka nr 11. W tym polu opisujesz przyczyny zaistniałej sytuacji Twojej niewypłacalności oraz argumenty, które przemawiają za koniecznością ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Od tego, jak napiszesz uzasadnienie w dużej mierze zależy to, czy wniosek zostanie pozytywnie rozpatrzony. W tym punkcie wpisujemy również informacje o postępowaniach egzekucyjnych jeśli są wobec nas prowadzone. Należy podać który komornik prowadzi postępowanie i na rzecz jakiego wierzyciela oraz sygnaturę akt postępowania komorniczego.

W rubryce 12 przedstawiasz dowody, które wskazują na okoliczności opisane w uzasadnieniu wniosku.

W rubryce nr 13 wpisujemy wszystkie załączniki, jakie dołączamy do wniosku a więc umowy, wypowiedzenia umów, wezwania do zapłaty, umowę najmu mieszkania, akt małżeństwa lub rozwodu, akt urodzenia dzieci, wypisy ze szpitala potwierdzające chorobę, orzeczenie o niepełnosprawności itp.

Rubryki 14 – 17 najlepiej wypełnić ręcznie. W rubryce 14 i 15 złożyć własnoręczny, czytelny podpis, w rubryce 16 wpisać datę kiedy wniosek zostanie wysłany a w rubryce 17 wpisać swój numer telefonu do kontaktu.

Wniosek oraz wszystkie załączniki wysyłasz do sądu w dwóch egzemplarzach. Oba egzemplarze wniosku wypełniasz ręcznie w rubrykach 14 – 17.

Krok 3

Należy uiścić opłatę sądową w wysokości 30,00 zł na konto sądu do którego składamy wniosek.

Numery kont poszczególnych sądów znajdziesz tutaj: >>

Po opłaceniu wniosku należy wydrukować potwierdzenie wpłaty, dołączyć je do dokumentów oraz wpisać na listę załączników.

Krok 4

Po prawidłowym wypełnieniu wniosku i skompletowaniu niezbędnych dokumentów oraz dokonaniu opłaty, dwa egzemplarze wniosku wraz z załącznikami należy wysłać do sądu pocztą, za pomocą systemu Krajowy Rejestr Zadłużonych lub złożyć osobiście.

Krok 5

Teraz oczekujemy na rozpatrzenie wniosku przez sąd. Najczęstszym pytaniem, które pojawia się w tym momencie to pytanie ile czasu minie od momentu złożenia/wysłania wniosku do sądu do momentu wydania orzeczenia. Odpowiedź na to pytanie z pewnością Cię nie zadowoli, gdyż nikt nie jest w stanie precyzyjnie tego określić. Czas oczekiwania może wynosić kilka tygodni kub kilka miesięcy. Zdarzało się, że dłużnik otrzymał orzeczenie po dwóch tygodniach a inny po 7 – 8 miesiącach.  Zależy to od sądu, do którego składamy wniosek, od ilości postępowań w tym sądzie, od ilości sędziów rozpatrujących sprawy. W każdym razie po złożeniu wniosku należy cierpliwie oczekiwać na pismo z sądu.

Czasem zdarza się, że dłużnik otrzymuje z sądu pismo tzw. uzupełnienie braków formalnych lub poprawienie błędu we wniosku czy też wskazanie jakiejś dodatkowej informacji. Po otrzymaniu takiego pisma dłużnik ma 7 dni na dostosowanie się do wymogów sądu. Liczymy 7 dni kalendarzowych, czyli jeśli pismo odbierzemy np. 12 dnia miesiąca to mamy czas na odpowiedź do 19 dnia miesiąca. Liczy się data stempla pocztowego.

Można go założyć przez aktywne konto bankowe lub w wyznaczonych urzędach.

Krok 6

Orzeczenie upadłości w stosunku do dłużnika.

Kiedy otrzymasz pismo z sądu orzekające upadłość (lub zobaczysz odpowiedni wpis na stronie Portal Publiczny KRZ, o czym pisaliśmy wcześniej), zostanie Ci przydzielony syndyk, który od tego momentu zarządza Twoim majątkiem. Na druku orzeczenia sąd podaje imię i nazwisko syndyka oraz jego numer licencji. Należy wyszukać w sieci numer telefonu do wskazanego syndyka i skontaktować się z nim podając sygnaturę akt swojej sprawy, która zwykle widnieje w lewym, górnym rogu pisma z sądu.

Czasem bywa taka sytuacja, że skontaktuje się z Tobą syndyk zanim otrzymasz z sądu pocztą orzeczenie upadłości. Należy z nim/nią porozmawiać i ustalić dalszy plan działania.

Spotkanie z syndykiem jest nieodłącznym elementem ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Większość osób ogłaszających upadłość obawia się, że zajmie on przysłowiową ostatnią koszulę. Tak nie będzie. Syndyk ma ograniczenia względem własności upadłego, jest mniej pazerny niż komornik.

Zgodnie z kodeksem postępowania cywilnego syndyk musi pozostawić upadłemu środki pieniężne zwolnione od zajęć ( kwotę wynagrodzenia netto 3.055,00 zł, alimenty, 500+, diety, itd.), urządzenia i przedmioty domowe takie jak bielizna, pościel, ubrania, sprzęty potrzebne do wykonywania zawodu (wyjątkiem tu jest samochód u kierowcy taksówki, choć sąd może podjąć w upadłości inną decyzję), narzędzia niezbędne do wykonywania zawodu, sprzęty gospodarstwa domowego (lodówka, pralka, piekarnik, mikrofalówka), produkty oraz sprzęty rehabilitacyjne i przedmioty potrzebne do nauki.

W upadłości konsumenckiej zajęciu podlegają nieruchomości: mieszkania, domy, działki rolne, udziały w nieruchomościach należące do upadłego. Nie ulegają zajęciu spółdzielcze prawa lokatorskie, prawa do rodzinnych ogródków działkowych i tzw. TBS-y.

Jeśli chodzi o ruchomości to tym, co podlega zawsze zajęciu są w szczególności: samochody, traktory i inne wartościowe ruchomości, którymi włada upadły (chyba że okoliczności wskazują, że to nie jest jego własność).

Syndyk nie będzie przeszukiwał naszego mieszkania w poszukiwaniu kosztowności i sprzętów AGD. Generalnie jest bardziej powściągliwy w zajmowaniu przedmiotów niż komornik. Związane jest to z różnymi celami działania. Komornik działa na rzecz wierzyciela i dąży do jego pełnego zaspokojenia. Syndyk ma m.in. na celu przeprowadzenie upadłego do zakończenia postępowania nie pozbawiając go środków i przedmiotów potrzebnych do życia.

Jeśli upadły nie chce wpuścić syndyka do mieszkania/domu, syndyk może podejrzewać, iż znajdują się tam bardzo wartościowe przedmioty i może zarządzić przeszukanie mieszkania, zamkniętych pomieszczeń i schowków. Przymusowe otworzenie zamkniętych pomieszczeń i schowków, przeszukanie rzeczy upadłego, jego mieszkania i schowków dokonane będzie przez komornika na żądanie syndyka. Lepiej więc spotkać się z syndykiem w mieszkaniu jeśli zajdzie taka potrzeba i nie utrudniać mu pracy.

Obecnie bardzo rzadko syndycy chcą spotykać się w domu/mieszkaniu upadłego. Zwykle spotkanie jest umawiane w biurze syndyka lub też wszystko przebiega online.

Z syndykiem należy uzgodnić dalsze kroki postępowania, gdyż każdy z nich ma inne, choć podobne, procedury. Zwykle syndyk przesyła do wypełnienia dodatkowe formularze, które należy odesłać do niego pocztą własnoręcznie podpisane lub przez system KRZ. Syndyk ma obowiązek również zablokować wszystkie rachunki bankowe upadłego. Dlatego też, po złożeniu wniosku o upadłość należy liczyć się z tym, że jeśli będziesz miał na rachunku bankowym jakieś pieniądze to możesz mieć problem z ich pobraniem. Oczywiście masz prawo dysponować swoimi pieniędzmi z wynagrodzenie za pracę do kwoty 3.055,00 zł (jest to kwota wolna od zajęć w 2024 roku) oraz wszelkimi środkami wypacanymi na małoletnie dzieci pozostające na Twoim utrzymaniu.

Jeżeli otrzymujesz wynagrodzenie za pracę w wysokości np. 7.000,00 netto to syndyk zajmie Ci ½ tego wynagrodzenia, czyli zostanie Ci kwota większa niż 3.055,00 zł.

Tak więc syndyk może zająć ½ wynagrodzenia, gdy istnieją zobowiązania inne niż alimentacyjne, albo 3/5, gdy dłużnik ma zasądzone alimenty. Wolne od zajęcia jest natomiast wynagrodzenie minimalne pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy. W przypadku zobowiązań alimentacyjnych nie obowiązuje kwota wolna od zajęcia.

A co z umową zlecenia? 

Aktualnie przepisy stanowią o „świadczeniach powtarzających się, których celem jest zapewnienie utrzymania albo stanowiących jedyne źródło dochodu dłużnika będącego osobą fizyczną”. Tak więc jeśli jesteś zatrudniony na podstawie umowy zlecenia i otrzymujesz co miesiąc wypłaty to jest ona traktowana tak, jak umowa o pracę, pod warunkiem, że nie masz innego źródła dochodu a zlecenie nie jest źródłem dodatkowym.

Syndyk nie zajmie również alimentów, które otrzymujesz na dzieci.

Co w przypadku kiedy jesteś płatnikiem alimentów?

Po ogłoszeniu upadłości zobowiązania alimentacyjne ciążące na upadłym wypłaca syndyk zgodnie z terminami ich płatności wynikającymi z wyroku sądu albo umowy. Przy czym dotyczy to jedynie bieżących alimentów, tj. przypadających za okres już po ogłoszeniu upadłości. Maksymalna kwota wypłacanych alimentów nie może przekroczyć pensji minimalnej. Wypłata alimentów przez syndyka dokonywana jest wyłącznie do dnia sporządzenia ostatecznego planu podziału funduszy masy upadłości.

Zaległości alimentacyjne nie polegają umorzeniu. Niezaspokojone w toku postępowania upadłościowego zobowiązania alimentacyjne nadal istnieją. Osoba uprawniona do alimentów może ich dochodzić w postępowaniu egzekucyjnym. Umorzeniu natomiast mogą ulec koszty egzekucyjne oraz odsetki, które zostały naliczone od kwoty zaległości alimentacyjnych.

Czy syndyk zawiadamia pracodawcę o upadłości?

Wiele osób obawia się, że pracodawca dowie się o bankructwie. Może tak być choć niekoniecznie. Według procedury przeprowadzania upadłości pracodawca zostanie powiadomiony o upadłości pracownika, ponieważ będzie zobligowany do przekazywania określonej części wynagrodzenia na stosowny rachunek. Pamiętajmy, iż również wynagrodzenie (jego część), wchodzi w skład masy upadłościowej.

Pracodawca otrzyma zawiadomienie o ogłoszeniu przez pracownika upadłości oraz o wysokości wynagrodzenia, które zostało zajęte, czyli weszło w skład masy upadłościowej. Określoną kwotę pracodawca będzie musiał wpłacać na podane przez Syndyka konto. Nie może wypłacać pracownikowi pełnej pensji, nie pomniejszonej o ustaloną wartość. Jeśli wcześniej pensja zajęta była w jakiejś części przez komornika, pracodawca i tak wiedział już o trudnym położeniu swego podwładnego. W momencie ogłoszenia upadłości, egzekucje zostają zawieszone, a następnie umorzone. Od tej chwili aż do czasu zatwierdzenia planu spłat, pensja pomniejszona jest o kwotę dla Syndyka.

Jednak czasem zdarza się, że syndyk na prośbę upadłego, który boi się o utratę pracy w momencie kiedy pracodawca dowie się o upadłości, wyraża zgodę na samodzielną płatność określonej kwoty wynagrodzenia na konto syndyka. Również taka sytuacja zdarza się, kiedy upadły czasowo uzyskuje dochody zza granicy i zagraniczny pracodawca nie wykonuje polecenia syndyka dotyczącego potrącenia części wynagrodzenia.

A co z emerytami?

Jeśli otrzymujesz świadczenie emerytalne syndyk może zająć 25% Twojego świadczenia brutto, lecz musi Ci pozostawić kwotę 1.337,50 zł netto, która jest kwotą wolną od zajęć.

Do najważniejszych przykładów świadczeń, które zupełnie nie podlegają egzekucji należą:

1. świadczenia alimentacyjne i świadczenia pieniężne wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów,
2. świadczenie wychowawcze  (tzw. „500+”),
3. świadczenia rodzinne,
4. dodatki rodzinne,
5. dodatki pielęgnacyjne,
6. dodatki porodowe,
7. dodatki dla sierot zupełnych,
8. zasiłki dla opiekunów,
9. świadczenia z pomocy społecznej,
10. świadczenia integracyjne.

Jednak w przypadku zajęcia wynagrodzenia przez syndyka sytuacja jest lepsza, gdyż komornik zajęte części wynagrodzenia wpłaca na rzecz wierzycieli, zostawiając sobie swoje opłaty. W międzyczasie naliczane są odsetki i koszty czynności komornika. Syndyk również pobiera wynagrodzenie za swoją pracę lecz jest ono wypłacane przez skarb państwa a następnie w części lub całości spłacane w ratach planu spłat przez upadłego. Poza tym syndyk pobiera pieniądze w depozyt i jeśli wierzytelności będą umorzone w całości lub plan spłat będzie wyznaczony na ogólną kwotę niższą niż zajęte wynagrodzenie to upadły otrzyma zwrot pieniędzy od syndyka.

Depozyt może być również rozliczony jako częściowe wykonanie planu spłaty.

Po orzeczeniu upadłości syndyk daje ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, w którym informuje o Twojej upadłości. Dane uwidocznione w monitorze to Twoje imię i nazwisko, pesel oraz adres zamieszkania. Syndyk czeka miesiąc, aby zgłosili się do niego wszyscy wierzyciele, którzy mają w stosunku do Ciebie roszczenia, a których nie ująłeś we wniosku z powodu przeoczenia czy zapomnienia (szczególnie dotyczy to roszczeń kilkakrotnie sprzedawanych sobie nawzajem przez fundusze i firmy windykacyjne). Jeśli wierzyciel posiada tytuł wykonawczy i może dochodzić swoich roszczeń na drodze sądowej – zgłasza wierzytelność do syndyka.

Często zdarza się, że wierzytelności są kupione w pakietach lub przedawnione i wierzyciel nie może ich dochodzić na drodze sądowej. Taki wierzyciel nie zgłasza roszczeń wobec Ciebie do syndyka. W naszej praktyce czasem się zdarzało, że dłużnik zawarł we wniosku wierzytelności w stosunku do np. dziesięciu wierzycieli na kwotę 60.000,00 zł a syndykowi potwierdził swoje roszczenie tylko jeden wierzyciel na kwotę np. 5.000,00 zł.

Zdarzyła się również sytuacja, gdzie dłużniczka miała jedną wierzytelność na kwotę ok. 80.000,00 zł i wierzyciel nie zgłosił się do syndyka. Postępowanie zakończyło się więc bez ustalania jakiegokolwiek planu spłat i jeśli jakiś wierzyciel w terminie późniejszym, czyli już po zakończeniu postępowania upadłościowego, będzie żądał od upadłej jakichkolwiek pieniędzy to jego roszczenie zostanie zawsze oddalone.

W sytuacji kiedy żaden wierzyciel nie zgłosi syndykowi swoich roszczeń, wydawałoby się, że sąd automatycznie umarza wierzytelności bez ustalania planu spłat, jednak tak nie jest. W czasie procedury upadłości ponoszone są koszty sądowe, koszty wynagrodzenia syndyka, które na początku pokrywa skarb państwa. Sąd zbada, czy upadły ma zdolność płatniczą aby pokryć te koszty w całości lub w części. Jeśli okaże się, że  upadłego stać na pokrycie przynajmniej części kosztów skarbu państwa, wówczas orzeka plan spłat np. po 150,00 zł na okres 12 miesięcy. Upadły musi się z tych płatności wywiązać.

Po zakończeniu postępowania nikt już nie może zgłaszać żadnych roszczeń w stosunku do osoby upadłej. Jeśli upadły dostanie plan spłat np. na 3 lata to przez ten czas, ani później, również żaden wierzyciel, który przypomniał sobie w międzyczasie o długu, nie może go egzekwować.

Co w sytuacji kiedy masz majątek w postaci nieruchomości?

Po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej, majątek dłużnika wchodzi do masy upadłościowej, z której zostaną spłaceni wierzyciele.  Gdy dłużnik posiada mieszkanie, dom, działkę  lub lokal, syndyk włączy go do masy upadłościowej i sprzeda celem zaspokojenia wierzycieli.

Po włączeniu mieszkania do masy upadłościowej, dłużnik może z niego korzystać w czasie określonym przez sędziego. Dłużnik może nadal korzystać z mieszkania/domu aby zaspokoić potrzeby mieszkaniowe, jednak w sposób nie zakłócający jego sprzedaży przez syndyka. Dłużnik może też korzystać z mieszkania do momentu zaoferowania mieszkania nowym nabywcom – zazwyczaj przez kilka, kilkanaście miesięcy.

Spieniężenie majątku przez syndyka powinno nastąpić w ciągu kilkunastu miesięcy. Jeśli jednakże w skład majątku upadłego wchodzą składniki trudne do spieniężenia (np. udział we własności mało atrakcyjnej nieruchomości), to czas trwania właściwego postępowania upadłościowego może potrwać nawet klika lat.

Czy po sprzedaży nieruchomości przez syndyka zostanę bez dachu nad głową?

Przepisy, chronią dłużnika przed bezdomnością. 

Dłużnik, który stracił swoją nieruchomość, po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej, może odzyskać część kwoty ze sprzedaży swojego majątku na zapewnienie dachu nad głową. Otrzyma on kwotę o równowartości przeciętnego najmu lokalu mieszkalnego w tej samej lub pobliskiej miejscowości za okres 12 lub 24 miesięcy. Wysokość tej kwoty ustala sędzia, biorąc pod uwagę liczbę osób będących na utrzymaniu dłużnika, jego możliwości dochodowe, kwotę otrzymaną ze sprzedaży majątku oraz opinie syndyka.

Przepis ten ma też zastosowanie do sytuacji, w której w skład masy upadłości wchodzą tylko udziały w nieruchomości. Kwota na poczet wynajmu innego lokalu mieszkalnego może pochodzić jedynie ze środków uzyskanych z sprzedaży nieruchomości faktycznie zamieszkiwanej, a nie każdej innej należącej do masy upadłości. Faktyczne zamieszkiwanie oznacza realne i stałe miejsce przebywania w lokalu. Kwestia meldunku nie ma tutaj zastosowania.

Środki na wynajem lokalu zostają upadłemu wypłacone przed zaspokojeniem wierzycieli, a wysokość uzyskanej kwoty ze sprzedaży nie ma żadnego znaczenia. Środki te należą się upadłemu nawet wtedy, gdy całość uzyskanej kwoty ze sprzedaży miałaby być przeznaczona na najem nowego lokalu. Kwotę tę wydziela sędzia-komisarz na wniosek upadłego. Przyjmuje się, że najlepszym momentem na złożenie odpowiedniego wniosku będzie czas tuż po sprzedaży nieruchomości, czyli przed rozdysponowaniem środków między wierzycieli

Co w sytuacji gdy upadły nie chce wyprowadzić się z mieszkania/domu?

Syndyk może w takiej sytuacji zlecić eksmisję z zajmowanego lokalu przez upadłego. Czynności wykonuje komornik właściwy dla okręgu, w którym znajduje się nieruchomość. Najpierw wzywa on do dobrowolnego opuszczenia lokalu, a w przypadku upływu wyznaczonego terminu usuwa upadłego do innego lokalu bądź noclegowni.

Co się dzieje w sytuacji kiedy syndyk nie znajduje nabywcy na składnik majątku upadłego?

Jeśli syndyk ma do czynienia z przedmiotem wchodzącym do masy upadłości jest zobowiązany podjąć starania zmierzające do sprzedaży tego przedmiotu. Dopiero gdy okaże się, że sprzedaż tego składnika mienia napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody w grę wchodzi zastosowanie przepisów umożliwiających wyłączenie danego składnika z masy upadłości, a względnie jego zniszczenie. Wiele zależy od tego czy mamy do czynienia z rzeczą ruchomą czy też z nieruchomością lub jej ułamkową częścią.

W pierwszym przypadku, gdy ruchomość nie znajduje nabywcy mimo starań syndyka, sędzia-komisarz może wydać postanowienie o wyłączeniu tejże ruchomości z masy upadłości albo zezwolić na jej zniszczenie.

Nowelizacja ustawy Prawo upadłościowe, która weszła w życie w marcu 2020 roku daje możliwość na zachowanie przez Upadłego nieruchomości po bezskutecznej próbie jej sprzedaży. Przepis art. 315 ust. 2 Prawa upadłościowego stanowi, iż Sędzia-komisarz może wyłączyć określone składniki majątku z masy upadłości, w tym nieruchomość lub jej ułamkową część, jeżeli nie można ich zbyć z zachowaniem przepisów ustawy, a dalsze pozostawanie tych składników majątku w masie upadłości będzie niekorzystne dla wierzycieli z uwagi na obciążenie masy upadłości związanymi z tym kosztami. Przepis ten to szansa dla Dłużnika na zachowanie udziału w nieruchomości, która została poddana procedurze sprzedaży wynikającej z likwidacji majątku.

Jeżeli nie pojawiają się chętni do zakupu, syndyk może wnioskować do sądu o obniżenie ceny do 70, a nawet 50 proc. Jeżeli podczas drugiej licytacji nieruchomość nadal nie zostanie sprzedana, zostaje tzw. przetarg z wolnej ręki, czyli samodzielna sprzedaż nieruchomości przez syndyka, na przykład w formie konkursu ofert, które otwierane są w obecności notariusza.

Co jeśli upadły przed złożeniem wniosku o upadłość przepisał lub sprzedał nieruchomość?

Osoby chcące zapoczątkować proces upadłości często rozważają możliwość przepisania nieruchomości, aby ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie spowodowało utraty mieszkania, domu lub działki. W tym kontekście należy przytoczyć treść przepisów art. 127 Prawa upadłościowego, które stanowią, że czynności nieodpłatne związane z rozporządzeniem majątkiem (np. darowizna mieszkania przed upadłością) dokonane przez upadłego w ciągu 12 miesięcy przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości są nieskuteczne. Oznacza to, że przedmiot darowizny, która spełnia powyższe kryteria zostanie częścią masy upadłościowej i może być sprzedany celem zaspokojenia zobowiązań dłużnika.

Prawo upadłościowe, stanowi, że osoba trzecia, która otrzymała darowiznę od upadłego, w okresie 12 miesięcy od złożenia wniosku o upadłość, musi zwrócić daną rzecz w naturze, lub wartość rzeczy w pieniądzu. Następnie, rzecz lub kwota, zostaje zaliczona do masy upadłościowej i sprzedana.

Darowizna dokonana wcześniej niż rok przed złożeniem wniosku o upadłość, nie jest czynnością bezskuteczną, jednakże syndyk może wytoczyć skargę pauliańską o uznanie jej za bezskuteczną. Podstawą do złożenia skargi pauliańskiej jest między innymi świadomość dłużnika i nabywcy, że działają ze szkodą dla wierzyciela. Więcej o skardze pauliańskiej przeczytasz tutaj >>

Oprócz darowizny, syndyk może również podważyć sprzedaż mieszkania przed złożeniem wniosku o upadłość konsumencką. Jeżeli sprzedaż nastąpiła odpłatnie lecz za zaniżoną kwotę, taka czynność może zostać uznana za nieważną.

Jeśli darowizna nieruchomości nastąpi na rzecz członka rodziny w ciągu 6 miesięcy przed złożeniem wniosku o upadłość konsumencką, sędzia-komisarz może taką czynność unieważnić. Nie istotne w tym wypadku jest czy mowa o sprzedaży mieszkania przed złożeniem wniosku o upadłość konsumencką czy o darowiźnie nieruchomości przed upadłością konsumencką. Do unieważnienia dochodzi już w toku postępowania upadłościowego, nie na drodze osobnego postępowania. Jednak jeśli członek rodziny wykaże, że do czynności rozporządzającej doszło zgodnie z przepisami prawa, a umowa nie poszkodowała wierzycieli osoby upadłej, sędzia-komisarz nie może podważyć legalności zawarcia takiej umowy.

Ile czasu trwa okres od orzeczenia upadłości do ustanowienia planu spłat lub całkowitego umorzenia zobowiązań?

Praca syndyka trwa zazwyczaj 3-4 miesiące jeśli upadły nie ma żadnego majątku i kilka miesięcy dłużej jeżeli syndyk sprzedaje majątek w postaci nieruchomości. Po orzeczeniu upadłości syndyk daje ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, w którym informuje o upadłości danej osoby. Podaje tam imię, nazwisko, numer pesel oraz adres upadłego. W tym czasie do syndyka zgłaszają się wierzyciele, którzy nie byli ujęci we wniosku o upadłość ( upadły może nie pamiętać wszystkich wierzycieli jeśli długi są z dawnych lat lub nie wiedzieć, że wierzytelność została sprzedana firmie windykacyjnej lub funduszowi skupującemu długi)  oraz kontaktuje się z wierzycielami, których upadły wymienił we wniosku.  

Jeśli upadły posiada nieruchomości to syndyk podejmuje niezbędne czynności celem ujawnienia postanowienia o ogłoszeniu upadłości w księdze wieczystej oraz w innych księgach i rejestrach, do których wpisany jest majątek upadłego. Syndyk zawiadamia również o upadłości komorników, którzy prowadzą wobec upadłego egzekucje co powoduje wstrzymanie wszystkich procedur egzekucyjnych. Zasięga informacji w Krajowym Rejestrze Sądowym, czy upadły jest wspólnikiem spółek handlowych, dokonuje zajęcia rachunków bankowych upadłego, sporządza spis inwentarza i dokonuje oszacowania składników masy upadłości oraz sporządza plan likwidacji masy upadłości, sporządza listę wierzytelności.

Gdzie syndyk szuka informacji o majątku upadłego dłużnika?

Stosowanie do przepisów art. 491 8 Prawa Upadłościowego, po ogłoszeniu upadłości syndyk zwraca się do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla upadłego z wnioskiem o udzielenie informacji dotyczących upadłego, które mają wpływ na ocenę jego sytuacji majątkowej. W szczególności pyta o  okoliczności powodujące powstanie po stronie upadłego obowiązku podatkowego w okresie pięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości. W ten sposób syndyk uzyskuje informację o wszystkich czynnościach cywilnoprawnych zgłoszonych przez upadłego, w których był on stroną. Dotyczy to zwłaszcza dokonania darowizn, przyjęcia spadku, sprzedaży nieruchomości itp. Pięcioletni okres wiąże się z terminem przedawnienia zobowiązań podatkowych, którego upływ skutkuje ich wygaśnięciem.

Pomoc komornika w poszukiwaniu majątku.

Od dnia 24 marca 2020 r. syndycy mają również dostęp do źródle informacji zastrzeżonych wcześniej wyłącznie dla komorników. Tym samym jeszcze szybciej i sprawniej mogą zweryfikować sytuacją majątkową upadłego. Dostęp ten jednak nie jest bezpośredni i odbywa się za pośrednictwem komornika.

W tym celu syndyk musi złożyć u komornika wniosek o poszukiwanie majątku upadłego. Należy przy tym zaznaczyć, że poszukiwanie to ogranicza się wyłączeni do przeszukiwania w bazach danych, do których komornik ma dostęp. Nie podejmuje on zatem żadnych czynności terenowych.

Poniżej lista najistotniejszych bez danych, do których syndyk ma dostęp za pośrednictwem komornika:

1. baza danych o rachunkach bankowych,
2. baza danych ZUS – zawierająca informację o miejscu zatrudnienia, o zgłoszonych rachunkach bankowych i pobieranych świadczeniach,
3. Centralna Ewidencja Pojazdów i Kierowców (CEPIK) – zawierająca dane o pojazdach i ich właścicielach,
4. Centralna Baza Danych Ksiąg Wieczystych – pozwalająca na ustalenie nieruchomości, w których upadły jest lub był wpisany jak właściciel lub współwłaściciel,
5. Rejestr Zastawów – zawierający informacje o zastawach rejestrowych, w których upadły figuruje jako zastawca lub zastawnik.

Syndyk sporządza również listę wierzytelności, którą następnie przedstawia upadłemu wraz z propozycją planu spłat lub wnioskiem o umorzenie zobowiązań bez wyznaczania planu spłat.

Plan spłaty wierzycieli ustalany jest przez sąd dopiero na zakończenie głównego postępowania upadłościowego. Spłata wierzycieli nie jest obligatoryjnym elementem procedury upadłości konsumenckiej. Przepisy przewidują bowiem możliwość umorzenia zobowiązań bez dokonywania przez dłużnika jakichkolwiek dalszych spłat na rzecz wierzycieli, których należności nie zostały zaspokojone w toku postępowania upadłościowego.

Umorzenie zobowiązań bez ustalania planu spłaty wierzycieli ma miejsce w przypadku dłużnika, którego osobista sytuacja w oczywisty sposób wskazuje, że nie byłby on zdolny do dokonania jakichkolwiek spłat bez uszczerbku dla koniecznego utrzymania siebie oraz swojej rodziny.

Przy ocenie zdolności upadłego do dokonywania spłat sąd bierze pod uwagę jego możliwości zarobkowe oraz koszty utrzymania upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu, w tym koszty zaspokojenia ich potrzeb mieszkaniowych. Jeżeli dochody upadłego (zgodne z jego możliwościami zarobkowymi) ledwie wystarczają na zaspokojenie podstawowych potrzeb egzystencjalnych, to sąd zobowiązany jest umorzyć zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli.

Odstąpienie od ustalenia planu spłaty wierzycieli jednocześnie oznacza dla upadłego zwolnienie go z konieczności pokrycia kosztów postępowania upadłościowego, którymi obciążany jest Skarb Państwa.

Na postanowienie sądu o umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalania planu spłaty wierzycieli przysługuje zażalenie.

Uprawomocnienie się postanowienia o umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalania planu spłaty wierzycieli oznacza zakończenie postępowania upadłościowego.

Syndyk wysłał do sądu spis wierzycieli, określenie swojego wynagrodzenia i propozycję planu spłat, co dalej?

Po wysłaniu przez syndyka do sądu powyższych dokumentów sąd rozpatruje je na posiedzeniu niejawnym lub wyznacza termin rozprawy, na który powinieneś się stawić. W rozprawie uczestniczy również syndyk. Otrzymasz z sądu pismo o terminie rozprawy. Czasem sąd zobowiązuje jeszcze upadłego do przedstawienia jakichś konkretnych dokumentów przed rozprawą więc trzeba to zrobić.

Po co sąd wzywa na rozprawę? Przede wszystkim chce porozmawiać z upadłym przed ustaleniem planu spłat, gdy ma wątpliwości jakie wydać orzeczenie. Należy przekonać sąd, że upadły może płacić daną kwotę miesięcznie natomiast płatność wyższej kwoty spowoduje, że nie będzie miał wystarczających środków do życia. W miarę możliwości należy przedstawić jak najwięcej rachunków i potwierdzeń ponoszonych kosztów.

Po przeprowadzonej rozprawie sąd wyda postanowienie o wysokości planu spłat lub umorzeniu zobowiązań bez planu spłat. Może to zrobić od razu po kilkunastominutowej przerwie lub wyznaczyć termin posiedzenia w sprawie ogłoszenia postanowienia. Jeśli wyznaczy termin, powinieneś przyjechać do sądu aby dowiedzieć się jakie sąd wydał postanowienie. Nie ma jednak obowiązku stawiania się na takie posiedzenie, o treści postanowienia dowiesz się dzwoniąc do sekretariatu sądu następnego dnia po rozprawie.

Kiedy już wiesz, że otrzymałeś plan spłat w określonej wysokości lub umorzenie zobowiązań bez planu spłat, musisz odczekać około miesiąca i zwrócić się do sądu o przysłanie odpisu prawomocnego orzeczenia w sprawie upadłości na wskazany adres zamieszkania.

Wzór takiego wniosku znajdziesz tutaj >>

W przypadku kiedy otrzymałeś postanowienie o planie spłat, otrzymasz postanowienie, w którym sąd:

1. Wymienia wierzycieli uczestniczących w planie spłaty,
2. Dokonuje podziału funduszy masy upadłości pomiędzy wierzycieli uczestniczących w planie spłaty, jeśli w postępowaniu zgromadzono fundusze masy upadłości,
3. Ustala, czy upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.

Jeśli upadły nie doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, sąd określa, w jakim zakresie i okresie, nie dłuższym niż 36 miesięcy, upadły jest obowiązany spłacać zobowiązania, które w postępowaniu upadłościowym prowadzonym zgodnie z przepisami części pierwszej zostałyby uznane na liście wierzytelności, oraz jaka część zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości zostanie umorzona po wykonaniu planu spłaty wierzycieli.

W przypadku ustalenia, że upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, plan spłaty wierzycieli nie może być ustalony na okres krótszy niż trzydzieści sześć miesięcy ani dłuższy niż osiemdziesiąt cztery miesiące.

Koszty postępowania tymczasowo pokryte przez Skarb Państwa oraz inne zobowiązania masy upadłości niezaspokojone w toku postępowania uwzględnia się w planie spłaty wierzycieli w pełnej wysokości, chyba że możliwości zarobkowe upadłego, konieczność utrzymania upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu oraz ich potrzeby mieszkaniowe nie pozwalają na zaspokojenie kosztów postępowania tymczasowo pokrytych przez Skarb Państwa oraz innych zobowiązań masy upadłości w pełnej wysokości.

Koszty postępowania tymczasowo pokryte przez Skarb Państwa nieuwzględnione w planie spłaty wierzycieli albo niezaspokojone w ramach wykonania planu spłaty wierzycieli ponosi Skarb Państwa.

Sąd nie jest związany stanowiskiem upadłego oraz wierzycieli co do treści planu spłaty wierzycieli. Ustalając plan spłaty wierzycieli, sąd bierze pod uwagę możliwości zarobkowe upadłego, konieczność utrzymania upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu oraz ich potrzeby mieszkaniowe, wysokość niezaspokojonych wierzytelności oraz stopień zaspokojenia wierzytelności w postępowaniu upadłościowym.

Tutaj zapoznasz się z przykładowymi postanowieniami sądu o ustaleniu planu spłat wraz z uzasadnieniem >>

Co dalej robić kiedy otrzymasz prawomocne postanowienie o planie spłat?

Kiedy otrzymasz prawomocne postanowienie o planie spłat, zaczynasz wykonywać plan według wskazań sądu.

Od tej chwili syndyk odblokowuje Twoje rachunki bankowe jeśli je zablokował, jeśli pobierał Ci część wynagrodzenia to otrzymujesz już je w całości, możesz założyć działalność gospodarczą, uruchomić spółkę, Twoje dochody z pracy mogą wzrastać bez ograniczeń. Wzrost dochodów z pracy lub działalności gospodarczej nie powoduje podwyższenia planu spłat.

Należy pamiętać, że każdego roku obowiązywania planu spłat jesteś zobowiązany do końca kwietnia złożyć do sądu tzw. Sprawozdanie z wykonania planu spłat wierzycieli za rok poprzedni.  Do sprawozdania musisz dołączyć potwierdzenia przelewów do poszczególnych wierzycieli czy też skarbu państwa oraz PIT za poprzedni rok.

Tutaj znajdziesz wzór takiego sprawozdania >>

Kiedy plan spłat dostaniesz na okres 36 miesięcy, co roku należy złożyć sprawozdanie za rok poprzedni. W chwili kiedy plan spłat wykonasz do końca, po płatności ostatniej raty zobowiązań, musisz zawiadomić o tym sąd wysyłając Wniosek o stwierdzenie wykonania planu spłaty wierzycieli.

Tutaj znajdziesz wzór takiego wniosku >>

Kiedy wyślesz wniosek o stwierdzenie wykonania planu spłaty wierzycieli, powinieneś po około 30 dniach zadzwonić do sądu i dowiedzieć się, czy zostało już wydane przez sąd postanowienie o umorzeniu pozostałej części zobowiązań powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości. Jeśli jeszcze nie zostało wydane, musisz zadzwonić jakiś czas ponownie aż otrzymasz informację, że takie postanowienie zostało wydane. Telefony wykonujesz do sekretariatu sądu, w którym składałeś wniosek o upadłość podając sygnaturę akt sprawy. Kiedy już otrzymasz informację, że takie postanowienie zostało wydane, musisz napisać do sądu wniosek o wydanie i przesłanie na wskazany adres odpisu  postanowienia o umorzeniu pozostałej części zobowiązań powstałych przed dniem ogłoszenia Twojej upadłości.

Tutaj znajdziesz wzór takiego wniosku >>

Dostałeś orzeczenie sądu o umorzeniu pozostałych zobowiązań i co dalej?

Dalej   ….    życie bez długów.

Procedura wydaje się skomplikowana i długa lecz jeśli posiadasz zobowiązania, nie jesteś w stanie ich spłacać to czas i tak upłynie a Ty wciąż będziesz wojował z komornikiem. Lepiej aby ten czas płynął kiedy już trwa procedura upadłości, gdyż nie taki diabeł straszny jak go malują.